رویا پردازی ناسازگار

تهیه کننده :یاسمن هاشمی

رویاپردازی ناسازگار و نابهنجار

رویا پردازی ناسازگار (یا خیالبافی ناهنجار) و یا به زبان انگلیسی Maladaptive Daydreaming، به گونه ای از رویا پردازی گفته می شود که شخص به صورت افراطی آن را انجام می دهد و عموما تا چند دقیقه ی اول، خود به طور کامل متوجه انجام این کار نیست. علاوه بر این، در رویا پردازی ناسازگار، شخص دقیقه ها و گاهی ساعت ها از کار خود دست کشیده و به رویا پردازی و ساخت سناریوهای مختلف در ذهن خود می پردازد.

کتاب خواندن، تماشای فیلم، یا سر رفتن حوصله می توانند عوامل شروع کننده این گونه رویا پردازی باشند. به این شکل که شخص در حین خواندن کتاب، ایده ای به ذهنش می رسد که ناگهان غرق در تفکر درباره ی آن می شود. دقایقی بعد، خود را در حال ساختن داستان ها و سناریوها و همچنین در حال صحبت درباره آن موضوع می بیند. گاهی از موضوع اولیه نیز رد شده و به موضوعات دیگر می رسد.

گفته می شود که این گونه رویا پردازان، معمولا به صورت ناخودآگاه، برای فرار از واقعیات زندگی و یا پنهان کردن ضعف خود در بخشی از زندگی اقدام به این گونه رویا پردازی می کنند. برخی پزشکان نیز از این رویا پردازی افراطی، برای افرادی که دچار افسردگی یا اضطراب اجتماعی هستند، استقبال می کنند.

این رویا پردازی معمولا از کودکی و به دلیل تنهایی کودک و عدم وجود دوستان زیاد در زندگی او، شروع می شود و عموما پس از ورود به مدرسه و یافتن دوستان جدید، کودک از خیالبافی ناهنجار دست می کشد (یا حداقل آن را کمتر انجام می دهد). اما در صورتی که کودک در مدرسه نتواند ارتباط اجتماعی کامل و درستی برقرار کند، به انجام آن ادامه خواهد داد. به مرور زمان، این رفتار، به نوعی عادت تبدیل شده و ممکن است در دوران بزرگسالی نیز همراه شخص باشد.

کسانی که عمل رویا پردازی ناسازگار (یا خیالبافی ناهنجار) را انجام می دهند، عموما به صورت وسواسی به جزئیات سناریوها و اشخاص ساخته شده در ذهن خود اهمیت داده، آنها را تا جای ممکن شبیه به واقعیت می سازند و گاهی چندین بار خصوصیات آنها را مرور می کنند. این خصوصیات به قدری دقیق و کامل هستند، که از آنها می توان الگوی ساخت رمان یا نوشتن داستان هایی کامل را دریافت کرد.

این گونه رویا پردازی، جز دسته ی بیماری ها و مشکلات روحی یا روانی نبوده و علاوه بر این، اکثر پزشکان و روانشناسان از وجود آن بی خبرند.

به هنگام رویا پردازی ناسازگار (یا خیالبافی ناهنجار) … یا Maladaptive Daydreaming ، کار های تکرار شونده، مثل راه رفتن سریع در اتاق و حرکات دست رایج ترین عوامل ظاهری هستند.

علاوه بر این ها، حالت های مختلف ابراز احساسات از طریق چهره نیز رایج هستند. مثل گریه، خنده، لبخند، لب خوانی و یا حتی صحبت کردن با صدای بلند.

کسانی که دچار خیالبافی ناهنجار هستند ، کاملا از تفاوت خیالات خود و واقعیت دنیا آگاه بوده و هیچ گاه این دو را در حافظه خود با یکدیگر اشتباه نمی گیرند. به طوری که حتی اگر اتفاقی در واقعیت افتاده باشد و بعدا درباره آن داستانی در ذهن خود ساخته باشند ، قادر خواهند بود که نسخه واقعی و نسخه ساختگی خود را از هم تشخیص داده و با یکدیگر ترکیب (یا به قول خودمان “قاطی”) نکنند.

معمولا بزرگترین مشکل این اشخاص به خواب رفتن است. چراکه گاهی اوقات، به هنگام خواب، ساعت ها به تصور کردن و رویا پردازی درباره ی موضوعات مختلف می پردازند (به صورت ناخودآگاه). این گونه رویا پردازان، عموما از دسته افرادی هستند که کارهای خود را به تعویق می اندازند.

اختلال رویاپردازی ناسازگار یک وضعیت روانپزشکی است که اولین بار توسط پروفسور الایزر سومر از دانشگاه هیفا شناسایی شد. رویاپردازی یا خیال پردازی ناسازگار موجب افسردگی شدید می شود و شخص را از زندگی واقعی خود دور می کند. بسیاری از رویدادهای واقعی زندگی، رویاهای روزانه را به وجود می آورند. این رویداد ها عبارتند از :

موضوعات مکالمه

محرک های حسی مانند صدا یا بو

تجربیات فیزیکی

این اختلال بخشی از نسخه جدید راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-V) نیست و هیچ درمان رسمی ندارد اما برخی از کارشناسان می گویند این یک اختلال واقعی است که می تواند اثرات واقعی بر زندگی روزمره فرد داشته باشد. همراه کافه پزشکی باشید

علائم رویاپردازی ناسازگار

فردی که تمایل به رویاپردازی در روزمره دارد، ممکن است یک یا چند نشانه داشته باشد، اما لزوما همه آنها با هم وجود ندارد. علائم معمول عبارتند از:

رویاپردازی تخیلی بسیار واضح با شخصیت خود و دیگر ویژگی های شگفت انگیز داستان مانند

رویاپردازی بر اساس حوادث زندگی واقعی صورت می گیرد

دشواری در به پایان رساندن وظایف روزمره

مشکل خواب شبانه

تمایل قاطعانه برای ادامه افکار پوچ

انجام حرکات تکراری روزمره

زمزمه و صحبت کردن در هنگام افکار پوچ

دوره های طولانی رویاپردازی (چند دقیقه تا چند ساعت)

کارشناسان هنوز مطمئن نیستند که چه چیزی موجب رویاپردازی ناسازگار می شود.

آیا پزشک میتواند افکار پوچ را تشخیص دهد؟

هیچ روش استانداردی برای تشخیص افکار پوچ وجود ندارد. سومر رویاپردازی ناسازگار (MDS) را پیشنهاد داد. این مقیاس می تواند تعیین کند که آیا شخص رویاپردازی را توسعه می دهد یا خیر.

MDS یک مقیاس ۱۴ بخشی است و این پنج ویژگی کلیدی رویاپردازی را نمره دهی می کند:

محتوای و کیفیت (جزئیات) رویاها

توانایی فرد برای کنترل رویاهای خود

میزان ناراحتی ناشی از خیال پردازی

میزان مزایای فرد از خیال پردازی

چقدر با توانایی فرد برای انجام فعالیت های روزمره تداخل می کند

سومر می گوید :

رویاپردازی ناسازگار یک اختلال روانشناسی نیست؛ زیرا افرادی که خیال پردازی می کنند متوجه و آگاه هستند که خیالشان واقعی نیست.

آیا رویاپردازی ناسازگار باعث ایجاد شرایط دیگری می شود؟

بعضی از افرادی که خیال پردازی را تجربه می کنند موارد زیر را نیز تجربه می کنند:

اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD)

افسردگی