آزادی اگزیستانسیال

تهیه کننده : یاسمن هاشمی

ما از این آزادی برخوردار نیستیم که از آزادی خود فرار کنیم. درواقع این همان معنای حرف سارتر است که می­گفت ما «محکوم به آزادی» هستیم.

عقیده اگزیستانسیالیسم «تقدم وجود بر ماهیت» به این معناست که:

۱-    ما هیچ ماهیت از پیش تعیین­ شده ­ای نداریم که بر انتخاب­ها، ارزش­ها و بطور کلی بر نحوه وجود ما کنترل داشته باشد.

۲-    ما مستقل از عوامل تعیین­ کننده ه­ایی که خارج از جهان درونی ما وجود دارند،‌ از آزادی عمل کامل برخورداریم.

۳-    ما از طریق انتخاب­های آزادمان ماهیت انسانی خود را خلق می­کنیم.

۴-    ارزش­های ما مخلوق انتخاب­های آزاد ما هستند.

فلسفه اگزیستانسیال با توجه به همین مسائل و البته با رویکردی متفاوت مساله آزادی انسان را مدنظر قرار می دهد. اگزیستانسیالیسم انسان را دربرابر اعمال و اندیشه هایش مسئول می­داند. این مسئولیت ­پذیری فرع بر آزادی انسان است.  «بشر پس از وجود یافتن و در جریان زندگی، با کارهای فرد، خود را می‌سازد بنابراین نمی توان او را از پیش تعریف کرد.» انسان آنگاه بوجود می­آید و ظاهر می­شود که خود را تعریف کند و شناخته شود. انسان جز آنچه که از خود ساخته است، چیز دیگری نیست . این را می توان به عنوان یکی از مهم­ترین اصول اگزیستانسیالیسم بر شمرد؛ انسان آزاد است. او حق انتخاب دارد و می­تواند آنچه می­خواهد انتخاب کند و در برابر آنچه که انتخاب کرده است نیز مسئول است. سارتر می­گوید: اگزیستانسیالیسم معتقد است که بشر بدون هیچ دستاویزی، محکوم است که در هر لحظه بشریت را بسازد. با این رویکرد انسان­ها نه تنها آزادند بلکه محکوم به آزادی نیز هستند. انسان طبیعتاً‌ آزاد خلق می­شود و باید این آزادی را حفظ کند. اگر انسانی نتواند این آزادی را حفظ کند از محدوده انسان اصیل خارج شده است. 

انسان­ها با پذیرش محدودیت­های این عالم تلاش می­کنند با درک فردیت و مسئولیت­پذیری خود به زندگی اصیل برسند. برای این کار باید نخست به درکی از هستی خود و مسئولیت ­پذیری رسید. وقتی یک اگزیستانسیالیست می­گوید انسان مسئول خودش است منظور او این نیست که او تنها مسئول فرد خودش است بلکه او مسئول همۀ انسان هاست.انسان اصیل انسانی است که خود سرنوشتش را بدست گیرد.از میان همۀ موجودات عالم تنها انسان است که وجودش بر ماهیتش مقدم است چرا که هیچ خالقی نیست تا مفهوم انسان را از پیش در ذهن داشته باشد. سرنوشت مقدّری وجود ندارد. او تنها وجود دارد ولی می­تواند در خود به آفرینش دست بزند. ریشۀ این آفرینش در درون انسان است و نه بیرون از او.علت آزادی مطلق انسان جدایی دنیای درون او از دنیای بیرون است، به گونه ­ای که شرایط خارجی به هیچ وجه نمی­توانند دنیای آزاد او را تحت تاثیر قرار دهند. به نظر می­رسد با این تقریر تنها یک طرف مسئله حل شده است؛ عدم تاثیر عوامل خارجی بر انسان. جالب اینجاست که نقطۀ قوت همین دیدگاه می­تواند ضعف بنیادین آن نیز محسوب شود. آنگونه که اگزیستانسیالیسم بر جدایی میان عالم درون و بیرون تکیه می­کند، این مشکل پیش می­آید که همانگونه که عالم بیرون نمی­تواند بر ما تاثیر بگذارد ما نیز از تاثیرگذاری آزادانه بر عالم بیرون ناتوان خواهیم بود.

همۀ ما گرایش داریم به گونه ­ای عمل کنیم که سارتر به آن می­گفت «ایمان بد». ما تلاش می­کنیم خودمان را فریب دهیم تا به­ گونه­ ای عمل کنیم که گویی آزاد نیستیم. مثلاً چنان عمل می­کنیم که گویی توسط طبیعت، بدنمان یا انتظارات دیگر انسان­ها محدود و شده ­ایم. این نکته از اینجا ناشی می­شود که احساس مسئولیت در برابر تمامی تصمیمات بسیار سخت و دشوار است. انسان­ها تلاش می­کنند از زیر مسئولیت شانه خالی کنند و برای این کار باید آزادی­ های خود را سلب کنند. سارتر می­گوید همین مسئله باعث می­شود انسان­ها به رفتار ریاکارانه روی بیاورند. یعنی به گونه ­ای برخورد کنند که گویی از آزادی برخوردار نیستند.ما در جهان خارج هیچ منبع و منشائی برای ارزش­هایمان نمی­یابیم. ما آزادیم که هر منبعی را که می­خواهیم برگزینیم. سارتر می­گوید اختیار طاقت­ فرساست. دانستن اینکه ما از آزای کامل برخورداریم به این معناست که هرگز نمی­توانیم از زیر مسئولیت کاری که انجام می­دهیم شانه خالی کنیم.

 مارتین هایدگر
• سورن کی یرکگارد
• اگزیستانسیالیسم
• اومانیسم
• گونه شناسی اگزیستانسیالیسم
•اشتراکات اگزیستانسیالیسم
• ژان پل سارتر
• گابریل مارسل
• آلبرکامو
یوستین گردر
دغدغه های اگزیستانسیالیسم
وابستگی دوسویه ی زندگی و مرگپیامدهای اضطراب مرگ
اضطراب مرگ
مرگ و اضطراب

مرگی که استثنا بودن را هیچ میکند

اضطراب مرگ و شکل گیری ناهنجاری روانی

دلواپسی مرگ در کودکان

نخستین آگاهی از مرگ

مرگ به مثابه یک موقعیت مرزی

اسکیزوفرنیا و ترس از مرگ

مسئولیت

مسئولیت به مثابه یک نگرانی اگزیستانسیال